پاراسومنیا یا خواب پریشی (پارت دوم)

خواب پریشی به گروهی از اختلالات خواب اطلاق میشودکه شامل اتفاقها یا تجارب ناخواسته طی خواب ، هنگام به خواب رفتن و از خواب بیدار شدن است. پاراسومنیا (parasomnia) یا خواب پریشی ممکن است شامل تکان ها، رفتارها، احساسات، ادراکات و رویاهای غیرعادی هنگام خواب باشد. گرچه گاهی این رفتارها پیچیده و برای دیگران حاوی معانی مختلفند، شخصی که خواب است درخلال آنهااز خواب نپریده و عموما خاطره ای نیز ازآن ندارد. افراد دچار پاراسومنیا یا خواب پریشی با دشواری دربه خواب رفتن مواجهند.

این نوع از خواب پریشی یا پاراسومنیا شامل ناتوانی در حرکت بدن درهنگام به خواب رفتن یا بیدارشدن است و بین مردم با نام بختک شناخته میشود. مغز معمولا هنگام خواب ماهیچه ها را استراحت داده تا آرام باشند و باین حالت “آتونی” گفته میشود. فلج خواب یعنی وقوع آتونی در بیداری. دراین حالت فرد نمیتواند صحبت کند، دست، پا یا سر خود را تکان دهد. توانایی تنفس همچنان نرمال است و فرد نسبت به اطراف آگاهی کامل دارد. فلج خواب میتواند تا چنددقیقه طول بکشد یا هنگامیکه کسی شخص را لمس کرده ویا بااو حرف بزند، تمام شود.

علاوه بر ناتوانی در حرکت و تکلم، برخی طی فلج خواب اوهام میبینند؛ مثلا چیزی را دیده یا میشنوند، گاهی حتی شاید این اوهام بدون فلج به سراغ آنها بیاید. فلج خواب میتواند نشانه ای از نارکولپسی باشد، اما معمولا خواب را مختل نمیکند.

کابوس های مکرری که شما رااز استراحت کافی بازدارد، بعنوان یک اختلال خواب درنظرگرفته میشود. افراد دچار اختلال کابوس هر شب قبل از خوابیدن ترس دارند و معمولا پس از کابوس دیدن نمیتوانند دوباره به خواب روند و همین کمبود خواب سبب تشدید کابوس های آنها میشود. کابوس عموما اواخر خواب فرد رخ داده و بصورت یک خطر فیزیکی قریب الوقوع خودرانشان میدهند. کابوس همچنین بعضا تم های پریشان کننده دیگری داشته و احساسات منفی مانند نگرانی، ترس، وحشت، خشم، عصبانیت، خجالت، انزجار و… را برمیانگیزد.

معمولا فرد پس از بیداری، جزییات کابوس را بوضوح بیاد میاورد. خواب بدی که شما را از خواب نپراند، بعنوان کابوس درنظرگرفته نمیشود. کابوس دیدن شاید چندین بار دریک شب تکرار شود. کابوس ها عموما طی فاز REM رخ میدهند اما درافرادی که دچار تروما بوده اند، مثلا مبتلایان به PTSD ممکن است درمراحل اولیه خواب نیز اتفاق بیفتند.

شب ادراری نوع دیگری از اختلالات خواب پریشی است و زمانی رخ میدهدکه مثانه فرد پرشده اما او در بیدارشدن با مشکل مواجه میشود ویا هنگامیکه کنترل انقباض مثانه فرد ازدست او خارج شود. شب ادراری درهر سنی می تواند بیمار را درگیر کند، اما غالباتا زمانیکه حداقل 2 بار درهفته و برای افراد بزرگتر از5سال رخ ندهد، نمیتوان آنرا اختلال نامید.

حین خواب بطور نرمال میزان وازوپرسین افزایش میابد. وازوپرسین هورمون مترشحه از هیپوفیز است که میزان ادرار تولیدشده توسط کلیه ها را کاهش داده وهمین سبب نیاز کمتربه اجابت مزاج در شب است. در افراد دچار شب ادراری این کاهش وازوپرسین واقع نشده و درنتیجه آنها ادرار بیشتری در مثانه داشته و دچار مشکل میشوند.

اوهام در خواب یکی از انواع خواب پریشی بوده و شامل رویت تصاویریست که بسیار واقعی بنظر میرسند و حتی ممکن است سایر حواس مانند شنوایی، لامسه، بویایی، چشایی  ویا حرکت را نیز درگیر کنند. برخی اوهام در خواب با رویا دیدن اشتباه میگیرند. در پاراسومنیا از نوع اوهام دیدن، فرد قادربه تشخیص خواب و بیداری خود نیست و همین وجه تمایز اوهام با کابوس یا رویاست.

اوهام در خواب معمولا هنگام به خواب رفتن ویا بیدار شدن رخ میدهد. اگر فرد طی روز اوهام ببیند، میتواند نشانه ای از نارکولپسی باشد که دراینصورت فرد طی روز حملات خواب ، فلج خواب ، اوهام خواب آور دارد و شاید با سایر اختلالات خواب نیز همراه باشد.

نوع دیگری از خواب پریشی که شامل شنیدن صدای بلند مداومی درست قبل از به خواب رفتن ویا بعضا هنگام بیداریست. میتواند مانند شنیدن صدای انفجار در سر فرد باشدکه با ترس و اضطراب بسیاری همراه است و بعضا افراد فکرمیکنند دچار سکته شده اند. تعداد حملات متغیر است و ممکن است طی یک شب چندبار نیز تکرارشوند. انفجار سر شاید با دیدن نور یا انقباض ناگهانی عضلات نیز همراه باشد، اما معمولا با درد همراه نیست.

اختلال انفجار سر علت شناخته شده ای نداشته و احتمالا هنگام خستگی بسیار یا تحت استرس بودن رخ میدهد و عمومامیان افراد کمی تا بیش از یک سال طول میکشد.