انواع تست‌های معاینه چشم

معاینه چشم جهت بررسی سلامت چشم و آگاهی از امکان ابتلا به انواع مختلف بیماری‌های چشمی ضرورت دارد. با انجام مرتب معاینه چشم می‌توان بسیاری از بیماری‌های چشمی و یا حتی بیماری‌هایی همچون فشار خون، تومور، دیابت، بیماری‌های مغز و … را در مراحل اولیه شناسایی کرد و پس از مراجعه به پزشک متخصص، اقدامات درمانی لازم جهت بهبود و یا کند کردن روند رشد بیماری را انجام داد. معاینه چشم در کودکان از اهمیت بیشتری برخوردار است، چرا که کودکانی که از انواع مختلف اختلالات بینایی رنج می برند، اغلب درک درستی از بینایی نرمال نداشته و نمی‌توانند مشکل خود را بیان کنند.

در تست های معاینه چشم، فرد از نظر ابتلا به بیماری‌های مختلفی مورد بررسی قرار می‌گیرد که در ادامه به معرفی برخی از آنها می‌پردازیم:

تست سنجش دید 10/10:

رایج ترین نوع این تست ها سنجش دید 10/10 است که در دو نوع دور و نزدیک انجام می‌گیرد. در نوع دور که احتمالاً تمامی افراد تجربه آن را دارند، چارتی از حروف مختلف (عموما حرف E) با چرخش های 90، 180 و 270 درجه روبروی فرد قرار می‌گیرد و وی باید جهت حروف را تشخیص دهد. این تست توسط دو چشم و یا برای هر یک از چشم‌ها به تنهایی انجام می‌گیرد که بدین منظور ابتدا یکی از چشم ها با اکلودر پوشانده شده و آزمون توسط چشم دیگر انجام می‌گیرند و همین روند برای چشم بعدی نیز انجام می‌گیرد. در سنجش دید نزدیک نیز کارت Jaeger (کارت حاوی متون کوتاه در اندازه‌های مختلف) در فاصله مشخص از چشم فرد قرار گرفته و براساس کوچکترین نوشته ای که فرد توانایی خوانش آن را دارد، نمره چشم وی تعیین می‌گردد.

تست دید نزدیک (LEA NUMBERS NEAR VISION CARD):

نوع دیگری از تست دید نزدیک نیز وجود دارد که در آن کارت‌ها در فاصله مناسب از چشم فرد قرار گرفته و از وی خواسته می‌شود تا اعداد را بخواند. در نوع پیشرفته‌تر این تست، فاصله اعداد از یکدیگر متفاوت است (مانند کنار هم قرارگیری حروف برای ساخت کلمات مختلف) که می‌تواند در غربالگری کودکان مبتلا به آسیب مغزی نیز بسیار مفید باشد، چراکه این افراد توانایی تشخیصی و حدت بینایی مختلفی در انجام تست‌های عادی و فشرده دارند.

عینک تشخیص دوبینی (WORTH LIGHT TEST)

یکی از رایج ترین اختلالات بینایی در کودکان و نیز بزرگسالان، آمبلیوپی یا دوبینی است که علت آن عدم توانایی مغز بیمار  در منطبق کردن تصاویر دریافتی از هر یک از دو چشم بر روی یکدیگر و ادراک تصویری واحد است. مانند اغلب بیماری‌های دیگر، با غربالگری و تشخیص زودهنگام می‌توان روند پیشرفت بیماری را کاهش داد. استفاده از عینک تشخیص دوبینی (آناگلیف) می‌تواند به پزشک، درمانگر و یا فرد انجام دهنده غربالگری در تشخیص احتمال ابتلا به بیماری‌هایی همچون دوبینی و ساپرشن هر دو چشم یا یکی از آنها، انحراف چشم به داخل یا خارج، انحراف عمودی و … کمک کند.

در این تست، فرد عینک را برروی چشم خود گذاشته و در مقابل چراغ قوه قرار می‌گیرد. سپس درمانگر در مورد تعداد نقاط نورانی که فرد می‌بیند، سوالات از پیش تعیین شده‌ای را از وی می‌پرسد. طبق این برنامه مشخص است که کدام پاسخ فرد به هر سوال قابل قبول بوده و هر پاسخ نادرست دیگری نشانه کدام یک از اختلالات بینایی مربوط به اختلال دید سه بعدی (درک عمق)، دوبینی (آمبلیوپی)، عیوب انکساری، انحراف چشم  (استرابیسم)، دید تک قطبی (monocular) و … است.

تست کوررنگی ایشی هارا:

یکی دیگر از انواع شناخته شده تست‌های بینایی سنجی، تست تشخیص رنگ است که معروفترین آنها تست کوررنگی ایشی هارا نام دارد. عدم توانایی تمایز میان دو رنگ سبز و قرمز رایج‌ترین نوع اختلالات دید رنگی است. انواع نادرتری از کوررنگی نیز وجود دارند که عبارتند از اختلال در درک نور زرد و آبی که اگر جزیی باشد تیریتانومالی و اگر کلی باشد، تیریتانوپی نام دارد. نوع دیگر این اختلالات نیز کوررنگی کامل است که فرد توانایی تمایز هیچ رنگی را ندارد. در این بیماران معمولا اختلال بینایی مرکزی و نورگریزی (فوتوفوبیا) وجود دارد و آنها از حرکت غیر ارادی کره چشم نیز رنج می برند. به دلیل نادر بودن چنین اختلالاتی معمولا در طراحی تست‌های اولیه پیش‌بینی‌ای برای آنها صورت نگرفته است.

تست کوررنگی ایشی هارا شامل کارت‌هایی حاوی نقاط رنگی است که اعدادی در میان آن نقاط پنهان شده و از فرد خواسته می‌شود تا عددی را که مشاهده می‌کند، بیان نماید. این تست طوری طراحی شده که پاسخ افرادی که دارای دید رنگی طبیعی هستند، با افرادی که دچار کوررنگی هستند، متفاوت خواهد بود و براساس تعداد پاسخ های صحیح فرد می‌توان دریافت که وی دید رنگی طبیعی دارد یا خیر.

تست‌های دید سه بعدی (STEREOTEST)

یکی دیگر از آزمون‌های رایج در معاینات چشم، تست دید سه بعدی یا استریوپسیس است. افرادی که دید سه بعدی آنها اختلال دارد، نمی‌توانند دور و نزدیک بودن اشیا نسبت به هم را تشخیص دهند، به همین دلیل این تست را “درک عمق” نیز می‌نامند. بررسی میزان درک عمق افراد روش‌های مختلفی دارد. در تست دید سه بعدی عادی، کارت مخصوص در فاصله مناسب (معمولا 30 تا 40 سانتی متری ) فرد قرار گرفته و از  وی خواسته می‌شود نام تصاویر موجود روی کارت را بیان کند و آزمون بر اساس تعداد پاسخ های صحیح وی تحلیل می‌شود. آزمون طوری طراحی شده که تنها افرادی که دارای دید دوقطبی و توانایی بینایی بیش از 2/10 یا 3/10 باشند می‌توانند تمامی تصاویر را مشاهده نمایند.

آزمون دیگری که جهت ارزیابی سریع دوبینی، انحراف چشم و سایر مشکلات درک عمق انجام می‌شود، تشخیص 4 علامت شناخته شده به نام “علائم لی” است. در بخش اول این آزمون، فرد باید بتواند با رعایت فاصله مناسب، هر یک از 4 علامت خانه، دایره، سیب و مربع را شناسایی کند. در بخش دوم آزمون، فرد ابتدا عینک سه بعدی را روی چشم خود قرار داده و سپس به صفحه نگاه می‌کند، یکی از تصاویر در هر قسمت متحرک به نظر می‌رسد و فرد باید آن را انتخاب کند. این مرحله از آزمون برای کودکان و بزرگسالان شکل متفاوتی دارد.

تست تشخیص حساسیت کنتراست (CONTRAST SENSITIVITY CHART)

یکی دیگر از آزمون‌های ساده بینایی سنجی، بررسی توانایی تمایز کنتراست دید است که علاوه بر تعیین اختلالاتی همچون آمبلیوپی (دوبینی)، استرابیسم (انحراف چشم) و سایر اختلالات بینایی، توانایی آشکارسازی سیر پیشرفت یا عود مجدد بیماری آب مروارید را نیز دارا می باشد. در این آزمون که در دو نوع دید دور و دید نزدیک طراحی شده، دسته‌های 3 تایی از حروف در کنار یکدیگر نوشته شده و از فرد خواسته می‌شود تا آنها را بخواند. کنتراست حروف در هر مجموعه 3 تایی یکسان، و کنتراست دسته‌های مجاور با یکدیگر متفاوت است. آخرین دسته 3 تایی که فرد بتواند تمامی حروف آن را به درستی تشخیص دهد به عنوان عدد کنتراست وی ثبت شده و حساسیت کنتراست دید فرد براساس آن محاسبه می‌شود.